Interview met een sportpsycholoog

Jan Sleijfer is Sportpsycholoog.

Waarom ben jij Sportpsycholoog geworden?

Als kind was ik altijd met sport (o.a. voetbal en judo) bezig. Behalve de droom om prof te worden, wilde ik al vroeg sportinstructeur worden. Na het afronden van de ALO (Academie Lichamelijke Opvoeding) was ik kort gymleerkracht, maar werd daarna docent fysiek mentale training bij justitie. Ik leerde hier gevangenispersoneel om te gaan met verbale en fysieke agressie. Vooral bij interne bijstandsteams ontdekte ik dat adequaat optreden vooral een ‘mentale kwestie’ is. Hier ontstond mijn interesse voor de Westerse prestatiepsychologie. Daarnaast heb ik een passie voor vechtsport (martial arts). De Oosterse ‘warrior mindset’ heeft mij altijd geïnspireerd. Beide werelden vind ik terug in de sportpsychologie. Niets is leuker om deze kennis te delen met jonge, gedreven mensen die de top willen halen.

Welke opleiding heb je gevolgd om Sportpsycholoog te worden?
·       Universiteit van Amsterdam – Sociale Psychologie (cum laude) met basisaantekening Sportpsychologie. 

·       Vereniging voor SportPsychologie in Nederland -  Opleiding tot Praktijksportpsycholoog VSPN en opleiding tot Docent Sportpsychologie VSPN.

Kun je een gemiddelde werkdag beschrijven?
Veel mensen verwachten dat je de hele dag met sporters praat en/of in de zaal, op het veld, langs het bad of de baan staat. De praktijk is (bij mij) anders. De helft van de tijd ben ik bezig met ondernemerszaken als acquisitie, mailen, voorbereiding, ontwikkeling en boekhouding.  Ik houd ongeveer slechts drie individuele sessies met sporters per dag. Een sessie duurt een uur, maar met een kwartier voorbereiding en een kwartier nawerk.  Aan het einde van de dag werk ik mijn social media bij. Daarnaast zorg ik voor de updates van de interactieve website voor sporters Mindset2020.nl en voor partners NLsportpsycholoog.nl. In de avond verzorg ik soms een workshop of bezoek een sportvereniging.

Welke competenties zijn belangrijk in je beroep?
Het competentieprofiel van een sportpsycholoog wordt als volgt beschreven:

1.     Sportpsychologisch handelen: expertise, kennis en vaardigheden van het vak;

2.     Communicatie: verslaglegging en begeleidingsrelatie met cliënt, familie, professionals, collega’s en pers;

3.     Samenwerking: met collega’s en sociaal / economische systemen binnen en buiten de eigen praktijk;

4.     Kennis en wetenschap: evidence-based sportpsychologie, het publiek informeren en voorlichten;

5.     Maatschappelijk handelen: preventie, kennis en toepassen van juridisch kader, risicomanagement, omgaan met fouten;

6.     Professionaliteit: beroepsethiek, reflectie, kennen van eigen grenzen;

7.     Organisatie: doelmatig werken met anderen, interventie optimaliseren.

In mijn optiek zou punt 7 wat nadrukkelijker gericht mogen zijn op ondernemerschap, aangezien dit bij veel startende sportpsychologen tekort schiet.  Ik merk dit bij veel partners die zich hebben aangesloten bij NLsportpsycholoog.

Wat is de grootste uitdaging in je werk?
Zowel binnen de topsport als het bedrijfsleven wordt er in Nederland onvoldoende gebruik gemaakt van psychologische ondersteuning ter verbetering van prestaties. Een ‘mental coach’ wordt niet gevonden  of niet serieus  genomen. De grootste uitdaging is om dit te veranderen. Met de oprichting van NLsportpsycholoog is hiertoe een belangrijke eerste stap gezet. 

Wat geeft jouw baan de meeste voldoening?
De grootste voldoening is om mensen net dat kleine (mentale) zetje te kunnen geven dat zij nodig hebben om hun dromen waar te maken. Voor de een betekent dit een ‘gouden medaille op de olympische spelen’, voor de ander een ‘succesvolle carrière in het bedrijfsleven’ en voor weer een ander ‘een weerbaar en gezond (kinder-)leven zonder stress’.

Wat zijn de minder leuke kanten van je baan?
Sportpsychologie is nog maar een jonge wetenschap. Niettemin zie je dat de laatste jaren ‘mentale training’ door steeds meer sporters, trainers en bonden wordt gezien als onmisbaar onderdeel op weg naar de top. Er liggen nu volop kansen om sportpsychologie te ontwikkelen en ook de effectiviteit wetenschappelijk te onderzoeken in Nederland. Helaas slaan sportpsychologen de handen onvoldoende ineen. Het gevolg is dat de sportwereld geen goed beeld krijgt van het vakgebied en beginnende, talentvolle sportpsychologen niet aan de bak komen. Te vaak zie ik enthousiaste collega’s noodgedwongen hun diensten kosteloos aanbieden of worden bedankt met een bloemetje en een kadobon. Het is tijd dat sportpsychologen hun krachten bundelen.

Wat zou je doen als je geen Sportpsycholoog zou zijn?
Docent c.q. opleider. Ik krijg energie van het werken met mensen, die ik mag bijstaan om hun kennis, vaardigheden en attitude te laten ontwikkelen. Naast sportpsycholoog ben ik nog steeds actief als communicatie- en agressietrainer in de profit en non-profit sector. Ik noem het topsport op de werkvloer of Mindboxing®.

Hoe zie je de toekomst van Sportpsycholoog?
Deze vraag heb ik hierboven al deels beantwoord. Er liggen kansen voor de Sportpsycholoog. Bij elke nabeschouwing in praatprogramma’s over een voetbal WK, Tour de France of Olympische Spelen wordt het succes of falen steevast toegeschreven aan de ‘psychologische factoren’ bij de sporter: ‘focus’, ‘flow’, ‘doorzettingsvermogen’, ‘motivatie’, ‘zelfregulatie’, etc.  Het is zorgen dat de sportpsycholoog  hetzelfde aanzien verwerft als bijvoorbeeld de sportarts op fysiek gebied, een vakman of –vrouw op psychologisch gebied.

Welk advies zou jij mensen die Sportpsycholoog willen worden geven?
Volg een gedegen opleiding en neem je vak serieus. Blijf niet te lang hangen tussen de boeken en kijk hoe het werkt in de Verenigde Staten of Australië. Leer de taal spreken van sporters. Werk aan je ondernemersvaardigheden en sluit je aan als partner bij NLsportpsycholoog.

Over NLsportpsycholoog
NLsportpsycholoog® is een landelijk collectief van samenwerkende prestatieverbeteraars op mentaal gebied. Mentale trainers, sport- en prestatiepsychologen die samen kennis delen en kwaliteit nastreven. Professionals op gebied van mentale training die hun krachten hebben gebundeld, met een duidelijke missie:"Heel Nederland mentaal sterk en gezond maken...in de sport, op school én in het werk". Kijk voor meer informatie op:  nlsportpsycholoog.nl