Wat is vacaturefraude en wat kan je er tegen doen?
Je bent op zoek naar een (nieuwe) baan en ziet ineens jouw droombaan voorbij komen. Flexibele werktijden, geweldig salaris, beperkte opleidingseisen en direct beginnen. Het lijkt te mooi om waar te zijn, maar natuurlijk reageer je zo desperaat als je inmiddels bent. Er volgt een positieve reactie en per telefoon, e-mail of Skype wordt keurig de gehele sollicitatieprocedure afgerond. En dan… Stilte… Het was dus echt te mooi om waar te zijn en je bent het slachtoffer geworden van vacaturefraude.
Wat is vacaturefraude precies?
Je spreekt van vacaturefraude als bij het aanbieden van werk of tijdens werving en selectie nepvacatures worden ingezet. Deze nepvacatures van niet bestaande bedrijven hebben als doel jouw identiteit te stelen en/of jou (onbewust) geld afhandig te maken. Soms ga je zelfs “echt” aan het werk, maar blijk je dan illegale handelingen voor derden te verrichten. Nu denk je natuurlijk dat jij daar niet intrapt. De oplichters gaan echter zo geraffineerd te werk dat je zonder erg zomaar slachtoffer kan worden.
Hieronder leg ik je kort uit welke soorten van vacaturefraude je tegenkomt in Nederland en hoe je voorkomt dat je slachtoffer wordt.
Welke vormen van vacaturefraude zijn er?
We komen allerlei soorten van misleidende nepvacatures tegen waarmee de kwetsbare groep werkzoekenden misleid en bedrogen wordt. Er zijn kortgezegd 3 doelen die de criminelen hiermee willen bereiken:
- Jouw persoonlijke gegevens krijgen om daar dan identiteitsfraude mee te plegen
- Jou een betaling laten doen. Vorm van voorschotfraude
- Jou aan het werk zetten als geldezel en zo (crimineel) geld wit laten wassen
Hoe dat dan in zijn werk gaat en hoe makkelijk je erin trapt zie je hieronder. Je bent ook echt niet dom of stom als dat gebeurd, zoals ik op Social Media nog wel eens lees.
Laat ik nogmaals benadrukken dat het zo goed in scène wordt gezet dat het iedereen kan overkomen. Ook hoogopgeleide en zeer intelligente werkzoekenden werden al slachtoffer van vacaturefraude. Er was onlangs een uitzending van Kassa over vacaturefraude waar duidelijk werd hoe eenvoudig je slachtoffer wordt.
Identiteitsfraude
Bij identiteitsfraude wordt jouw identiteit gestolen en daarna onder jouw naam van alles gedaan om geld te krijgen. Jouw persoonlijke gegevens heeft het nepbedrijf natuurlijk al en om die te verifiëren dien je een kopie van jouw identiteitsbewijs te sturen.
Tevens moet je jouw “salaris” bankrekening doorgeven en een kopie van een afschrift sturen. Om deze weer te checken, moet je 1 cent overmaken.
Eigenlijk niets mis mee nu een werkgever wettelijk verplicht is om een kopie van jouw identiteitsbewijs te hebben en het overmaken van 1 cent ook een reguliere methode van banken is om te checken of jij werkelijk de rekeninghouder van een bepaalde rekening bent.
Met jouw kopie identiteitsbewijs en bankrekening wordt daarna identiteitsfraude gepleegd:
- Er wordt een rekening geopend, vaak inclusief creditcard en roodstand.
- Er wordt een krediet afgesloten op jouw naam
- Men huurt een pand op jouw naam en gebruikt deze voor illegale activiteiten
- Online aankopen worden gedaan
- Ze sluiten een telefoonabonnement af om te gebruiken of voor het mooie kado
Als jij daarna die bewuste cent overmaakt, activeer je automatische die rekening, creditcard, het krediet of telefoonabonnement.
In deze uitzending van opgelicht zie je een voorbeeld van identiteitsfraude via een nepvacature en wat de gevolgen kunnen zijn.
Voorschotfraude
Voorschotfraude houdt in dat je verleid wordt om een een "voorschot" te doen. Dit gebeurt ook weer uiterst slim op allerlei manieren die zeker niet altijd duidelijk zijn en waardoor je er zo maar weer intuint.
Je moet bijvoorbeeld door de "vele" aanmeldingen voor een korte intake een nummer bellen op een bepaalde tijd. Dit is dan een 0900-nummer waardoor jij zonder erg betaald.
Ook een bepaalde bevestiging via een sms sturen wordt veel gebruikt. Door die sms “betaal” je een bepaald bedrag of schakel je een betaaldienst in. Aanmelden voor toegang tot de vacature wordt ook geregeld gebruikt bij deze manier.
Daadwerkelijk een eigen bijdrage of voorschot betalen voor een training, opleiding of startpakket komt daarnaast ook voor. En natuurlijk is het weer zo goed verpakt dat het “normaal” lijkt.
Geldezel
Een geldezel is iemand die al dan niet bewust, door oplichters en criminelen wordt gebruikt om crimineel geld wit te wassen. Hoe gaat dat dan in zijn werk? Aan de hand van een aantal voorbeelden wordt het duidelijk:
- Je start in een administratieve functie en doet financiële afwikkelingen namens het bedrijf. Je gebruikt jouw bankrekening om geld te laten storten voor geleverd werk door “werknemers of partners” en vervolgens dat door te storten of in contanten op te nemen en af te leveren. Hier staat dan vaak een aantrekkelijke vergoeding tegenover die je meestal direct mag inhouden op het gestorte bedrag.
- Het is een vacature van een goed doel, hulpgevende instantie of stichting en er loopt tegen vergoeding geld over jouw eigen bankrekening.
Natuurlijk weer enorm overtuigend verpakt en niet duidelijk zichtbaar dat je misleid wordt. Een geldezel is een vorm van criminaliteit en zeer strafbaar. Je wordt altijd gepakt en loopt daarom naast financiële schade de kans op een gevangenisstraf en strafblad met alle mogelijke gevolgen voor de rest van jouw leven.
Hoe voorkom je dat je slachtoffer wordt van vacaturefraude?
Als je naar bovenstaande uitleg en de verschillende voorbeelden kijkt zal je hopelijk al duidelijk zijn hoe je kan voorkomen dat je slachtoffer wordt.
Toch even in het kort een aantal zaken die je absoluut nooit moet doen. Houdt daar rekening mee en trap niet in de trucs in de nepvacatures:
- Stuur geen kopieën van je identiteitsbewijs.
Twijfel je en denk je toch iets te moeten sturen, streep dan op de kopie jouw sofinummer door. Schrijf ook op de kopie dat het om een kopie gaat, met welk doel en voor wie je de kopie verstuurd. Je kan ook de KopieID App van rijksoverheid gebruiken. - Stuur nooit een kopie van een bankrekeningafschrift
Ook hier geldt: Mocht je toch een kopie willen sturen, schrijf er dan weer dezelfde dingen op en streep bepaalde zaken duidelijk door. - Bel nooit 0900-nummers voor een afspraak of een sollicitatiegesprek
- Reageer nooit op of via een SMS-bericht
- Doe nooit betalingen aan het bedrijf, ook niet van slechts 1 cent die bijvoorbeeld ter controle van identiteit gevraagd wordt.
- Gebruik nooit jouw bankrekening voor het werk
Als je één van deze zaken tegenkomt of ze worden aan je gevraagd, meldt de mogelijke nepvacature dan direct bij het bureau of de website waar je de vacature gezien hebt.
Detecteren van nepvacatures op vacaturesites
In mijn werk bij de vacaturesite Jobsonline is wel gebleken dat nepvacatures met frauduleuze bedoelingen zeer moeilijk te detecteren zijn. In het verleden werden ze bij ontdekking door ons direct verwijderd en niet geplaatst. Ondanks die werkwijze kregen wij, weliswaar zelden, toch van bezoekers nog meldingen van vreemde en rare praktijken tijdens de sollicitatieprocedure bij een vacature.
In deze gevallen werd pas na contact door de sollicitant duidelijk dat er vreemde eisen gesteld werden of verdachte dingen gevraagd. Daardoor is detectie van vacaturefraude ook zo moeilijk. Inmiddels hebben wij bij Jobsonline een streng protocol, systeemwijzigingen en geheel herziene werkwijze waardoor we succesvol nepvacatures weren en we geen meldingen meer ontvangen.
Wij stellen in voorkomende gevallen ook dossiers samen van bedrijven die hebben geprobeerd de nepvacatures te plaatsen en blokkeren IP’s van waaruit de nepvacature werd geplaatst. Tenslotte doen we natuurlijk aangifte bij politie.
Afgelopen zaterdag gaven wij uitleg en toelichting in een aflevering van Kassa op TV waar aandacht was voor vacaturefraude. Inmiddels zoeken wij contact met de andere grote vacaturesites om te kijken of we gezamenlijk tot een goede aanpak voor alle sites met vacatures kunnen komen.
Dit artikel is geschreven door Jobsonline.nl. Deze vacaturesite biedt naast vacatures veel informatie voor werkzoekenden en werkgevers in Nederland en heeft eveneens per doelgroep speciale vacaturesites, bijvoorbeeld in de techniek.