Een nieuwe baan is geen eindbestemming!

Eva Goedegebuur werkte als jurist maar besluit na twaalf jaar om het roer volledig om te gooien en interieurstyliste te worden. Centraal Bureau Statistiek meldt dat er in 2017 633 duizend beroepswisselaars waren tussen de 25 en 75 jaar. Twee derde daarvan ging verder in een andere beroepsklasse. Maar waarom maken mensen een carrièreswitch?

De eerste les

Goedegebuur begint tijdens de bouw van haar nieuwe huis een nieuwe opleiding tot interieurontwerper. Ze weet het nog als de dag van gisteren, haar eerste les. Ze zit daar in een klas van ongeveer twaalf studenten die allemaal eerst iets anders deden en allemaal een verschillende leeftijd hebben. Ze krijgt het gevoel dat ze er helemaal tussen past. Omringd door mensen met dezelfde passie. In die les praten ze de hele les over gevoel, over één bepaalde kleur en trekken ze geen conclusies. Niks to the point. Wat heerlijk dat ik hier nu zit, denkt Goedegebuur bij zichzelf. En op dat moment weet ze ook dat ze de juiste keuze heeft gemaakt. Ze voelt zich thuis.

Een carrièreswitch maken

Wat is een carrièreswitch precies? Hireheroes.nl legt dit in een blog uit als een verandering in de loopbaan van een persoon, waarbij hij of zij een andere richting inslaat dan zijn of haar huidige beroep of carrière. Kiezen voor een carrièreswitch kan je carrière meer betekenis geven, maar kan je ook meer voldoening geven vertelt hireheroes.nl verder. Ook zijn er verschillende vormen in het maken van een carrièreswitch. Je kunt bij hetzelfde beroep blijven maar in een andere branche. Je kunt ook in dezelfde branche blijven maar kiezen voor een ander beroep. Of je gooit het helemaal om en veranderd van beroep én van branche. Uit onderzoek van nationaleberoepengids.nl in 2020 blijkt dat 76 procent van de werknemers in Nederland weleens denkt aan omscholen. Van deze 76 procent wil 37 procent zich op korte termijn al laten omscholen.

Oorzaken

Er zijn verschillende redenen om van carrière te veranderen. Arbeids- en organisatiedeskundige Raymond Gruijs vertelt dat dat kan zijn omdat mensen meer werkplezier willen ervaren of omdat mensen in zichzelf willen investeren. ‘Mensen kunnen ook vastlopen in hun baan. Dat zie je toch vaker als mensen langer een bepaalde baan hebben en op een gegeven moment de motivatie en de energie verloren zijn,’ vult Robert van El aan, oprichter van Nationaleberoepengids.nl, die mensen helpt bij omscholen en het maken van een carrièreswitch. Pim Vermeulen was een persoon die de energie verloor. Hij werkte lang als leidinggevende binnen het bedrijf van zijn vader maar na zijn burn-out werd hij gedwongen om ander werk te zoeken. ‘Waar mijn brein normaal zo goed in was, analyseren, interpreteren, verbanden leggen, dat kon het nu totaal niet,’ vertelt Vermeulen over de tijd na zijn eerste burn-out. Later won Vermeulen een prijs en toen hij op het punt stond om te tekenen voor de overname van het bedrijf, schreeuwde alles in zijn lichaam nee. ‘Het kon gewoon niet, het voelde niet als een keuze.’
 

Werkplezier

Onderzoek van de universiteit van Warwick in Engeland geeft aan dat de arbeidsproductiviteit hoger ligt wanneer medewerkers het naar hun zin hebben op hun werk. Het is zelfs zo dat mensen die plezier hebben in hun werk twaalf procent productiever zijn dan gemiddeld en mensen die geen plezier hebben in hun werk, tien procent minder productief dan gemiddeld. Arbeids- en organisatiedeskundige Raymond Gruijs vertelt meer over het belang van werkplezier en hoe het iets kan toevoegen aan een ander of aan de wereld. ‘Dat je iets doet wat je leuk vindt en waar je energie uit haalt en waardering voor krijgt is superbelangrijk.’ Uitspraken van collega’s, opmerkingen van een leidinggevende of afspraken die niet worden nagekomen zijn dan ook ingrediënten die er ook verantwoordelijk zijn als het werkplezier afneemt. ‘Het zijn allemaal elementen die de emotionele bankrekening leeghalen.’ De mentale gezondheid kan dus heel erg achteruitgaan wanneer iemand geen werkplezier ervaart. Van El vertelt daarover dat het uiteindelijk zal gaan knellen wanneer iemand de schone schijn op blijft houden, en door blijft werken. ‘De een zal dat langer kunnen volhouden dan de ander, maar dat volhouden kan wel zorgen voor mentale problemen.’

Terug naar Goedegebuur. Voor haar heeft werkplezier ook een rol gespeeld tijdens het besluiten om van baan te veranderen. ‘Ik weet heel goed dat ik op zich mijn werk altijd wel prima heb gevonden, ik heb het nooit afschuwelijk gevonden.’ Maar hetgeen wat Goedegebuur met name de laatste jaren stoorde is hoe er gewerkt wordt. Goedegebuur werkt al twaalf jaar als jurist en de werkdruk wordt voor haar steeds hoger. Om de zes minuten is ze bezig met zichzelf verantwoorden in een tijd-schrijf systeem. Ze heeft net twintig minuten gebeld en noteert daarvoor een 0,2. Ze denkt na over hoe ze zo veel mogelijk declarabele uren moet maken. Ze heeft daar helemaal geen zin in. Ze wil contact met haar klanten, overleggen met een collega en met elkaar een juridisch probleem uitdiepen. Maar daar is helemaal geen tijd voor. Alles moet zo snel mogelijk af. Tenslotte noteert ze een 1,0 voor het project waar ze daarvoor een uur aan heeft gewerkt. Ze stoorde zich aan dit systeem. ‘Hoe dat gemanaged werd en hoe er met de mensen werd omgegaan is voor mij onder andere de drijfveer geweest om te zeggen ‘dit wil ik niet meer’,’ vertelt Goedegebuur.

Carrièreswitch of nieuwe baan

Nationaleberoepengids.nl beweert dat er drie belangrijke basisvragen zijn die beantwoord moeten worden voor het maken van een carrièreswitch. Kan ik het? Wil ik het? En, past het bij wie ik ben? Om definitief te besluiten om voor een carrièreswitch of omscholing te kiezen en om deze vragen te beantwoorden is een langere tijd nodig. Mensen besluiten het dan ook niet zomaar. Iemand die gaat solliciteren voor dezelfde baan maar bij een ander bedrijf, die zitten in een relatief snel proces. Maar mensen die zich echt helemaal laten omscholen en een carrièreswitch maken, die doen daar een stuk langer over. Tussen de tijd dat het zaadje is geplant en dat de overstap daadwerkelijk gemaakt wordt, zit zo twee of drie jaar beweert Van El. Ondanks dat het een lang proces is raden zowel Van El als Gruijs het aan om toch weer naar school te gaan, zeker op latere leeftijd. ‘Dat je een vak erbij gaat leren verhoogt je kansen en uiteindelijk komt dan je ervaring ook weer van pas,’ vertelt Gruijs. 
 

Verhoogde kansen

Je kansen en ervaring worden dus ook verhoogd wanneer je jezelf laat omscholen en een carrièreswitch maakt. NCOI legt dit uit in een blog van 2019 waar staat dat werkgevers zelden op zoek zijn naar een soort werknemer waar ze al veel van hebben. Iemand met een frisse blik kan vernieuwende ideeën brengen en een organisatie nieuwe inzichten brengen. De kennis en ervaring die eerder is opgedaan bij een vorige baan, kunnen in het voordeel werken bij een nieuwe baan. Goedegebuur heeft dit ook zo ervaren. ‘Ik heb er wel profijt van, ik ben creatief maar ik kan ook snel tot de kern komen,’ zegt ze hierover. Ook heeft ze meer zelfvertrouwen gekregen door haar vorige baan. ‘Ik heb best wel ingewikkelde dingen moeten doen als jurist en als dat uiteindelijk toch lukte, dan gaf dat wel vertrouwen.’ Ze merkt hierin ook een verschil met andere beginnende interieurontwerpers die meer zenuwen hebben als ze bijvoorbeeld moeten presenteren.

Verwachtingen van anderen

De vraag ‘past het bij je?’ is bij veel mensen die een carrièreswitch maken de eerste keer niet of niet goed beantwoord. Sommige mensen realiseren zich dit misschien na 10 of 20 jaar pas zegt Van El. Andere mensen denken niet na over wat ze echt willen en kiezen voor iets wat hun ouders van hun verwachten of omdat anderen dat gaan doen. Zo is Pim Vermeulen ook aan zijn baan gekomen. Zijn vader had een eigen bedrijf en daar is hij gaan werken. Hij is er als het ware ‘ingerold’, maar hij heeft nooit echt naar zichzelf geluisterd. Pim vertelt ook dat hij het heel lastig vindt om mensen teleur te stellen. ‘Ik was bang voor wat mijn vader ervan zou vinden.’ Anderen teleurstellen is een reden waarom mensen er niet voor kiezen om voor zichzelf te kiezen en om van baan te veranderen. Voor sommigen kan het ook voelen als falen zegt Van El.
Hoewel Vermeulen het spannend vond om tegen zijn omgeving te zeggen dat hij een andere richting in ging waren de reacties positief. ‘Mijn vader vond het oké, en dat was voor mij wel een opluchting. Alsof er iets van je afviel lichamelijk,’ vertelt hij. Ook Goedegebuur heeft het alleen maar positief ervaren. Met een grote glimlach is ze het tegen iedereen gaan vertellen. ‘Mijn moeder is heel creatief, dus die begreep het ook. En mijn vader, die het heel fijn vond dat ik een goede baan had als jurist, besefte gelijk dat ik daar niet mee door moest gaan als ik er niet gelukkig van werd.’

Onzekerheid

Wanneer mensen erachter komen wat ze wel leuk vinden, is het volgens enkelen al te laat om van carrière te veranderen. ‘Een mens is in de essentie niet zo heel bereidwillig om te veranderen, dus ook al is het niet leuk, dan heeft hij dat soms nog liever dan dat hij in iets terecht komt wat hij niet weet’, vertelt Gruijs. Vermeulen, daarentegen, heeft er ook wel moeite mee gehad, maar had geen keuze. Na een burn-out vanwege de druk die zijn werk gaf, zag hij geen andere uitweg dan eruit te stappen. ‘Nu merk ik dat ik, nu bijvoorbeeld met de opleiding die ik nu doe, best wel buiten mijn comfortzone stap. Maar ik laat me niet meer leiden door de angst voor het onbekende.’

Maar voor veel mensen is het nog steeds de onzekerheid die ze tegenhoudt. Je moet je eventueel laten omscholen, nieuwe dingen leren. Dat heeft tijd nodig en in die tijd komt er misschien minder geld binnen. Gruijs vertelt daarover: ‘De wat angstigere mensen zijn vaak de mensen die blijven doorwerken zonder plezier in plaats van te kiezen voor een andere baan.’ Het behoudt van basisbehoeften als inkomen maar ook regelruimte en plezier zijn volgens Gruijs triggers voor mensen om wel of niet van carrière te gaan veranderen. Goedegebuur vond dit zelf ook lastig. ‘Ik had er moeite me dat ik niet elke maand een fijn salaris gestort kreeg, dat je ineens moet teren op het salaris van je man. Ik vind mezelf best wel onafhankelijk maar dan is dat ineens toch wel even anders.’ Vermeulen is het hiermee eens maar hij verteld ook hoe waardevol het voor hem is geweest om toch uit je comfortzone te stappen en jezelf beter te leren kennen. Dat maakt, volgens Vermeulen, het leven alleen maar mooier.

Haalbaarheid

En als dan eenmaal het besluit is gemaakt en je er zeker van bent dat je je carrière wilt omgooien en eventueel wilt kiezen voor omscholing, dan is er altijd nog de vraag of het wel haalbaar is op de arbeidsmarkt. Want is er wel vraag naar het beroep dat je wilt gaan doen? Van El vertelt dat dit ook een punt is wat belangrijk is tijdens het besluiten om van carrière te veranderen. Sinds corona is het maken van een carrièreswitch of kiezen voor omscholen steeds actueler geworden gaat Van El verder. ‘We kennen allemaal het schoolvoorbeeld van de horecamedewerker die naar de zorg is overgestapt.’ Wanneer er geen vraag is naar een bepaalde baan, dan kiezen mensen er minder snel voor om ook daadwerkelijk voor die baan te gaan. Maar daartegenover staan ook de banen waar juist veel vraag naar is en waarvoor het gestimuleerd wordt om je daartoe te laten omscholen.

De eindbestemming

Een nieuwe baan zoeken hoeft niet altijd goed te gaan. Het heeft ook tijd nodig om aan je nieuwe baan te wennen vindt ook Goedegebuur. ‘Het heeft zeker twee jaar geduurd dat ik nog tegen mezelf zei van wie ben ik nou om meteen je hele huis in te richten, ik ben jurist.’ Het heeft voor Goedegebuur jaren nodig gehad om het te accepteren. ‘En de grap is nu, als ik zie waar ik nu sta, voel ik mij in elke vezel werkelijk waar interieurontwerper, en nog veel meer dan ik me als jurist heb gevoeld.’ En als je het toch niet leuk vindt, dan kun je altijd iets anders zoeken. ‘Van baan veranderen is een dynamisch iets, het is nooit statisch,’ zegt Gruijs. Het hoeft de eerste keer niet direct succesvol te zijn, bij sommige mensen is dat pas bij de tweede of derde keer. Een nieuwe baan hoeft geen eindbestemming te zijn.

Dit artikel is geschreven door Josephine van de Meent.